Bu yazının orjinalini okumak isteyebilirsiniz. Radikal gazetesinde çıkan Ömer Faruk imzalı bir metinden parçadır.
Himalayalar’ın yamaçlarında Şerpalar diye adlandırılan dağ köylüleri var. 500 yıl önce Tibet’ten gelen, başlangıçta hayvancılık yaparak yaşayan, Budizme inanan, dağ havası almış, bedenlerini dağa göre terbiye etmiş ‘sıkı’ köylüler. Şimdilerde dağa tırmanmak isteyenlere rehberlik ediyorlar. (İngiliz ordusuna Gurkha olarak katılan savaşçı dağ köylüleri de var.) Bütün o uçsuz bucaksız dağların iç bilgileri, dirençleri, sabırları onlarda mevcut. Tırmanış için gerekli olan bütün alet edevatı, yiyeceği, barınma aksesuarlarını sırtlarında taşıyorlar. İsteyeni elinden tutup dağa çıkarıyor; fotoğrafını da çekiyorlar, mutlu, mesut ‘Batı’lı Batı’lı’ gülümsemesini sağlıyorlar.
‘İğdiş edici zihin işgali’
Kaynaklar Sagarmatha’ya ilk çıkanı Sir Edmund Percival Hillary olarak gösteriyor. 29 Mayıs 1953’te yerel saatle 11.30’da zirveye çıkmış. Elinden tutan kişi ise Nepalli dağcı Tenzing Norgay; adamın işi bu. Tekrarlıyorum: Adamın işi bu, sıradan hayatı. Biri kâşif oluyor, diğeri rehber.
Dağın Nepalce adı Sagarmatha, ‘deniz anne’ ya da ‘gökyüzü tanrıçası’ anlamına geliyor. Batı, oryantalizmin en yüzsüz örneğini vererek Nepallilerin yüzyıllardır yaşadığı dağı önce keşfediyor, sonra adını değiştiriyor. Bunu da medenilik adına yapıyor… [Sagarmatha ilk olarak Andrew Waugh tarafından ölçülüp, ‘en yüksek dağ’ olarak tanımlanıyor. Waugh, kendinden önceki baş ölçümcünün adını, George Everest’i dağa ad olarak veriyor. Üstelik George Everest’in itirazlarına rağmen… Batı da Sagarmatha’yı değil, Everest’i ad olarak kabul ediyor: Bütün ansiklopediler, ders kitapları, sinema, sözlükler, medya bu adı benimsiyor… ‘İğdiş edici zihin işgali’nin parlak bir örneği! Rezalet!
