Caz yapmak ve Jazz dinlemek

Uzun süreden beri yazmayı planlıyorum. Ancak işlerden ve diğer sebeplerden ötürü bir türlü kısmet olmamıştı. Şimdi de öyle aman aman zamanım olduğu için değil ama kendiminde başına gelen ve hiç hoşlamandığım sebepten dolayı yazıyorum. Her sabah baktığım bir kaç site var. Bunlardan takip ettiğim bloglarda okuyacak eğlenceli şeyler bulamayınca ben de çok sıkılıyorum, hatta sevgili okuyucu zaman zaman sanki yazmaya mecburlarmış gibi kızdığım bile oluyor. Dolayısıyla ben de yazmayarak beni takip edenlere, eğer varsa, haksızlık yapmayayım diye yazma mecburiyetinde hissettim kendimi… Yaz günü lüzumsuz yere tansiyonlarını yükseltmeyeyim diye bir iki satır karalayayım istedim.

Efendim, beni yakınen tanıyanlar bilirler, en az kahveyi sevdiğim kadar Jazz parçalar da dinlemeyi severim. Nereden çıktı bu müzik, ya da Müslüman mahallesinde salyangoz satmaya utanmıyor musun diyenler için:

Caz müziği 1880′ lerde New Orleans’ta gelişmeye başladı ve 1920’lerin başında New York, Los Angles ve Chicago’da yapılan kayıtlarla son şeklini aldı. O zamanlar birçok değişik akım cazın ortaya çıkışında yol gösterici olmuştur. Bunlardan biri melodilerin ve akorların eşliğinde simgesel olarak özgürlüğe kavuşma çabalarıydı. Bu akım bugün doğaçlama olarak tanımladığımız olaya liderlik etmiştir. Bir diğeri ise, Afrika kökenli Amerikalıların yarattığı Blues ve Ragtime gibi müzik türleriydi.

Caz müziğinin neden ve nasıl Amerika’da ortaya çıktığını ve bu kadar farklı türde müziğin nasıl biraraya geldiğini anlayabilmek için, Afrikalıların kölelik Amerika’sındaki yaşamlarına göz atmamız gerekir. Afrikalı köleler Amerika’ya getirildikleri zaman yanlarına müzik aletlerini almalarına izin verilmemişti. Ama onlar müzikal zevklerini ve geleneklerini yanlarına almışlardı. Afrikalıların yüzyıllar önce yaptığı bu hareket, Avrupa müziğinin neden Afrika kökenli Amerikalılar tarafından çalındığında daha farklı duyulduğunu biraz da olsa anlamamıza yardımcı olabilir. Örneğin bazı köleler Avrupa kökenli kilise müziklerini, yöresel müzikleri ve dans müziklerini kendi müzik zevk ve geleneklerine uyacak şekilde değiştirdiler. Onların çocukları da atalarının müzikteki bu davalarının peşinden gittiler. Böylelikle bu müziksel tercih nesilden nesile devam etti.(Bu yazının devamı için ve alındığı site için bakınız )

Ama ben şöyle anlatayım kendimce ne demek olduğunu: Jazz her köşesinde yürek ateşiyle ısınan ve ruh nefesiyle canlanan süprizlerle dolu olduğu bir sokak gibidir. Doğal oluşu ve sıcaklığı beni çekiyor. Nefesli çalgıların hakimiyeti ve müzisyenin gönlünün sesiyle oluşan nağmeler beni etkiliyor.

Lafı uzatmayayım. Taraf gazetesinde orjinali David Remnick tarafından yapılmış bir jazz albümleri listesi gördüm. Kaçıranlar olmuştur diye de sizinle paylaşmak istedim.
New Yorker dergisinin Pulitzer ödüllü Genel Yayın Yönetmeni David Remnick’in yaptığı seçkiyi sunuyoruz. İşte Remnick’e göre, ölmeden önce dinlemeniz gereken 100 caz albümü…

1. Fats Waller, Handful of Keys (Proper, 2004).
2. King Oliver, King Oliver’s Creole Jazz Band: The Complete Set (Challenge, 1997).
3. Louis Armstrong, The Complete Hot Five and Hot Seven Recordings (Sony, 2006).
4. Louis Armstrong, The Complete RCA Victor Recordings (RCA, 2001).
5. Louis Armstrong, Louis Armstrong Plays W. C. Handy (Columbia, 1954).
6. Fletcher Henderson, Tidal Wave (Verve, 1994).
7. Bessie Smith, The Essential Bessie Smith (Sony, 1997).
8. Bix Beiderbecke, The Bix Beiderbecke Story (Proper, 2003).
9. Django Reinhardt, The Classic Early Recordings in Chronological Order (JSP, 2000).
10. Jelly Roll Morton, Jelly Roll Morton: 1926-1930 (JSP, 2000).
11. Sidney Bechet, The Sidney Bechet Story (Proper, 2001).
12. Duke Ellington, The OKeh Ellington (Sony, 1991).
13. Duke Ellington, Golden Greats (Disky, 2002).
14. Duke Ellington, Never No Lament: The Blanton-Webster Band (RCA, 2003).
15. Duke Ellington, Ellington at Newport 1956 (Sony, 1999).
16. Duke Ellington, Money Jungle (Blue Note Records, 1962).
17. Coleman Hawkins, The Essential Sides Remastered, 1929-39 (JSP, 2006).
18. Coleman Hawkins, The Bebop Years (Proper, 2001).
19. Billie Holiday, Lady Day: The Master Takes and Singles (Sony, 2007).
20. Teddy Wilson, The Noble Art of Teddy Wilson (ASV Living Era, 2002).
21. Lester Young, The Lester Young/Count Basie Sessions 1936-40 (Mosaic, 2008).
22. Lester Young, Kansas City Swing (Definitive, 2004).
23. Count Basie, The Complete Decca Recordings (Verve, 1992).
24. Count Basie, The Complete Atomic Basie (Blue Note, 1994).
25. Benny Goodman, At Carnegie Hall-1938-Complete (Columbia, 1999).
26. John Kirby Sextet, Night Whispers: 1938-46 (Jazz Legends, 2005).
27. Chick Webb, Stomping at the Savoy (Proper, 2006).
28. Benny Carter, 3, 4, 5: The Verve Small Group Sessions (Polygram, 1991).
29. Charlie Christian, The Genius of the Electric Guitar (Definitive, 2005).
30. James P. Johnson, The Original James P. Johnson: 1942-1945 Piano Solos (Smithsonian Folkways, 1996).
31. The Nat King Cole Trio, The Best of the Nat King Cole Trio: The Vocal Classsics, Vol. 1, 1942-1946 (Blue Note, 1995).
32. Charlie Parker, The Complete Savoy and Dial Sessions (Uptown Jazz, 2005).
33. Charlie Parker, Bird: The Complete Charlie Parker on Verve (Polygram, 1988).
34. Charlie Parker, Best of the Complete Live Performances on Savoy (Savoy, 2002).
35. Dizzy Gillespie and Charlie Parker, Town Hall, New York City, June 22, 1945 (Uptown Jazz, 2005).
36. Dizzy Gillespie, The Complete RCA Victor Recordings, 1947-49 (RCA, 1995).
37. Thelonious Monk, Genius of Modern Music, Vol. 1 (Blue Note, 2001).
38. Thelonious Monk, Live at the It Club, 1964 (Sony, 1998).
39. Thelonious Monk, Thelonious Monk with John Coltrane: The Complete 1957 Riverside Recordings (Riverside, 2006).
40. Lennie Tristano and Warne Marsh, Intuition (Blue Note, 1996).
41. Miles Davis, The Complete Birth of the Cool (Blue Note, 1998).
42. Miles Davis, Bags’ Groove (Prestige, 1954).
43. Miles Davis, Kind of Blue (Sony, 1959).
44. Miles Davis, Highlights from the Plugged Nickel (Sony, 1995).
45. Miles Davis, Bitches Brew (Columbia, 1969).
46. Bud Powell, The Amazing Bud Powell, Vol. 1 (Blue Note, 2001; tracks recorded 1949-1951), Vol. 2 (Blue Note, 2001).
47. Gerry Mulligan, The Original Quartet with Chet Baker (Blue Note, 1998).
48. Modern Jazz Quartet, Django (Prestige, 1953).
49. Art Tatum, The Best of the Pablo Solo Masterpieces (Pablo, 2003).
50. Clifford Brown and Max Roach, Clifford Brown & Max Roach (EmArcy, 1954).
51. Sarah Vaughan, Sarah Vaughan with Clifford Brown (EmArcy, 1954).
52. Charles Mingus, Mingus at the Bohemia (Debut, 1955).
53. Charles Mingus, Mingus Ah Um (Columbia, 1959).
54. Charles Mingus Sextet, Cornell 1964 (Blue Note, 2007).
55. Ella Fitzgerald, Ella Fitzgerald Sings the Cole Porter Songbook (Verve, 1956).
56. Sonny Rollins, Saxophone Colossus (Prestige, 1956).
57. Sonny Rollins, Night at the Village Vanguard (Blue Note, 1957).
58. Sonny Rollins and Coleman Hawkins, Sonny Meets Hawk! (RCA, 1963).
59. Tito Puente, King of Kings: The Very Best of Tito Puente (RCA, 2002).
60. Sun Ra, Greatest Hits-Easy Listening for Intergalactic Travel (Evidence, 2000).
61. Abbey Lincoln, That’s Him (Riverside, 1957).
62. Art Blakey and the Jazz Messengers, Moanin’ (Blue Note, 1958).
63. Ahmad Jamal Trio, Cross Country Tour: 1958-1961 (Verve, 1998).
64. The Dave Brubeck Quartet, Time Out (Sony, 1959).
65. Jimmy Witherspoon, The ‘Spoon Concerts (Fantasy, 1989).
66. Ornette Coleman, Beauty Is a Rare Thing: The Complete Atlantic Recordings (Atlantic, 1993).
67. Ornette Coleman, Dancing in Your Head (Horizon, 1973).
68. Freddie Hubbard, Open Sesame (Blue Note, 1960).
69. Jimmy Smith, Back at the Chicken Shack (Blue Note, 2007).
70. Dinah Washington, First Issue: The Dinah Washington Story (Polygram, 1993).
71. John Coltrane, My Favorite Things (Atlantic, 1960).
72. John Coltrane, The Complete 1961 Village Vanguard Recordings (GRP, 1997).
73. John Coltrane, A Love Supreme (Impulse!, 1964).
74. John Coltrane, Ascension (Impulse!, 1965).
75. Eric Dolphy, Out There (New Jazz, 1960).
76. Eric Dolphy, Out to Lunch! (Blue Note, 1964).
77. Bill Evans, The Complete Village Vanguard Recordings, 1961 (Riverside, 2005).
78. Jackie McLean, A Fickle Sonance (Blue Note, 1961).
79. Stan Getz and João Gilberto, Getz/Gilberto (Verve, 1963).
80. Dexter Gordon, Our Man in Paris (Blue Note, 1963).
81. Andrew Hill, Smokestack (Blue Note, 1963).
82. Lee Morgan, The Sidewinder (Blue Note, 1963).
83. Albert Ayler, Spiritual Unity (ESP, 1964).
84. Archie Shepp, Four for Trane (Impulse!, 1964).
85. Horace Silver, Song for My Father (Blue Note, 1964).
86. Wes Montgomery, Smokin’ at the Half Note (Verve, 2005).
87. Cecil Taylor, Conquistador! (Blue Note, 1966).
88. Betty Carter, Betty Carter’s Finest Hour (Verve, 2003).
89. Frank Sinatra, Sinatra at the Sands with Count Basie & the Orchestra (Reprise, 1966).
90. Frank Sinatra, The Capitol Years (Capitol, 1990).
91. Nina Simone, Sugar in My Bowl: The Very Best of Nina Simone, 1967-1972 (RCA, 1998).
92. Pharoah Sanders, Karma (Impulse!, 1969).
93. Chick Corea, Return to Forever (ECM, 1972).
94. Keith Jarrett, The Köln Concert, 1975 (ECM, 1999).
95. World Saxophone Quartet, World Saxophone Quartet Plays Duke Ellington (Nonesuch, 1986).
96. Charlie Haden and Hank Jones, Steal Away (Polygram, 1995).
97. Joshua Redman Quartet, Spirit of the Moment: Live at the Village Vanguard (Warner Bros, 1995).
98. Cassandra Wilson, Traveling Miles (Blue Note, 1999).
99. Wynton Marsalis Septet, Live at the Village Vanguard (Sony, 1999).
100. The Bill Charlap Trio, Live at the Village Vanguard (Blue Note, 2007).

Share

33 Kurşun -Ahmed Arif

1.

Bu dağ Mengene dağıdır
Tanyeri atanda Van’da
Bu dağ Nemrut yavrusudur
Tanyeri atanda Nemruda karşı
Bir yanın çığ tutar, Kafkas ufkudur
Bir yanın seccade Acem mülküdür
Doruklarda buzulların salkımı
Firari guvercinler su başlarında
Ve karaca sürüsü,
Keklik takımı…

Yiğitlik inkar gelinmez
Tek’e – tek doğüşte yenilmediler
Bin yıllardan bu yan, bura uşağı
Gel haberi nerden verek
Turna sürüsü değil bu
Gökte yıldız burcu değil
Otuzüç kurşunlu yürek
Otuzuç kan pınarı
Akmaz,
Göl olmuş bu dağda…

2.

Yokuşun dibinden bir tavşan kalktı
Sırtı alacakır
Karnı sütbeyaz
Garip, ikicanlı, bir dağ tavşanı
Yüreği ağzında öyle zavallı
Tövbeye getirir insanı
Tenhaydı, tenhaydı vakitler
Kusursuz, çırılçıplak bir şafaktı

Baktı otuzüçten biri
Karnında açlığın ağır boşluğu
Saç, sakal bir karış
Yakasında bit,
Baktı kolları vurulu,
Cehennem yurekli bir yiğit,
Bir garip tavşana,
Bir gerilere.

Düştü nazlı filintası aklına,
Yastığı altında küsmüş,
Düştü, Harran ovasından getirdiği tay
Perçemi mavi boncuklu,
Alnında akıtma
Üç topuğu ak,
Eşkini hovarda, kıvrak,
Doru, seglavi kısrağı.
Nasıl uçmuşlardı Hozat önünde!

Şimdi, böyle çaresiz ve bağlı,
Böyle arkasında bir soğuk namlu
Bulunmayaydı,
Sığınabilirdi yuceltilere…
Bu dağlar, kardeş dağlar, kadrini bilir,
Evvel Allah bu eller utandırmaz adamı,
Yanan cıgaranın külünü,
Güneşlerde çatal kıvılcımlanan
Engereğin dilini,
İlk atımda uçuran
Usta elleri…

Bu gözler, bir kere bile faka basmadı
Çığ bekleyen boğazların kıyametini
Karlı, yumuşacık hıyanetini
Uçurumların,
Önceden bilen gözleri…
Çaresiz
Vurulacaktı,
Buyruk kesindi,
Gayrı gözlerini kör sürüngenler
Yüreğini leş kuşları yesindi…

3.

Vurulmuşum
Dağların kuytuluk bir boğazında
Vakitlerden bir sabah namazında
Yatarım
Kanlı, upuzun…

Vurulmuşum
Düşüm, gecelerden kara
Bir hayra yoranım çıkmaz
Canım alırlar ecelsiz
Sığdıramam kitaplara
Şifre buyurmuş bir paşa
Vurulmuşum hiç sorgusuz, yargısız

Kirvem, hallarımı aynı böyle yaz
Rivayet sanılır belki
Gül memeler değil
Domdom kurşunu
Paramparça ağzımdaki…

4.

Ölüm buyruğunu uyguladılar,
Mavi dağ dumanını
ve uyur-uyanık seher yelini
Kanlara buladılar.
Sonra oracıkta tüfek çattılar
Koynumuzu usul-usul yoklayıp
Aradılar.
Didik-didik ettiler
Kirmanşah dokuması al kuşağımı
Tespihimi, tabakamı alıp gittiler
Hepsi de armağandı Acemelinden…

Kirveyiz, kardeşiz, kanla bağlıyız
Karşıyaka köyleri, obalarıyla
Kız alıp vermişiz yüzyıllar boyu,
Komşuyuz yaka yakaya
Birbirine karışır tavuklarımız
Bilmezlikten değil,
Fıkaralıktan
Pasaporta ısınmamış içimiz
Budur katlimize sebep suçumuz,
Gayrı eşkiyaya çıkar adımız
Kaçakçıya
Soyguncuya
Hayına…

Kirvem hallarımı aynı böyle yaz
Rivayet sanılır belki
Gül memeler değil
Domdom kurşunu
Paramparça ağzımdaki…

5.

Vurun ulan,
Vurun,
Ben kolay ölmem.
Ocakta küllenmiş közüm,
Karnımda sözüm var
Haldan bilene.
Babam gözlerini verdi Urfa önünde
Üç de kardaşını
Üç nazlı selvi,
Ömrüne doymamış üç dağ parçası.
Burçlardan, tepelerden, minarelerden
Kirve, hısım, dağların çocukları
Fransız Kuşatmasına karşı koyanda

Bıyıkları yeni terlemiş daha
Benim küçük dayım Nazif
Yakışıklı,
Hafif,
İyi süvari
Vurun kardaş demiş
Namus günüdür
Ve şaha kaldırmış atını.

Kirvem hallarımı aynı böyle yaz
Rivayet sanılır belki
Gül memeler değil
Domdom kurşunu
Paramparça ağzımdaki…

Share

Can Dündar-Gitmek

Bu günlerde bahar gelince gitmek istiyor insanın canı… Güneşe ve yeşile..Tomurcuğa ve çiçeğe…

Sizi Can Dündar’ın enfes yazısıyla başbaşa bırakıyorum.

Gitmek

Bahar geldi ya; sefer iştahımız kabardı yine… Latif bir rüzgâr, yaprakları hışırdatarak sokağa çağırıyor; çime, çiçeğe, denize karışmak istiyor insan…
En çok da gidemeyenlerin gidesi var; gidebilen çoktan gitmiş zaten…
Biz prangalılar kıvranıyoruz yollara düşmek için…
Ertuğrul Özkök geçen pazar “Ben gidiyorum” diye yazdı.
Sonra Başbakan kayboluverdi aniden; ilkyazda okul kıran talebeler gibi sırra kadem bastı.
Ben, açık denize açılacak bir gemiye bilet kestirdim.
* * *
Tehlikelidir gitmek…
Çarkların arasına sıkıştırılmış bir levye gibidir; kırar dişlileri…
Boş zaman, riskli zamandır; boşta kaldı mı sorgular insan aklı:
“Ne yapıyormuşum, kim için çalışıyormuşum, ömrümü neye harcıyormuşum ben…” diye düşünür. Başka dünyaları, farklı hayatları görür; dönmeyiverir alimallah…
Özendirir gitmeyenleri de; isyanı tetikler.
Köprüleri ateşe verdin mi, dönüşün yoktur.
Dönsen bile gidenle dönen aynı kişi değildir.
Yollar, bir hayli değiştirip geri yollar insanı…
* * *
20. asır, buldu insanın içindeki bu asi sefer emriyle baş etmenin yolunu…
“Tarifeli seferler” koydu.
Kaçış arzusunu ehlileştirdi.
Öyle köprüleri yakıp yalınkılıç, doludizgin, anadan üryan gitmek yok.
Artık “firar etmiyor”, “tatile gönderiliyor” günümüz insanı…
Attığı demirin izin verdiğince açılan bir gemi gibi; kopamıyor sığ sulardan, gitmekte kalıcı olamıyor.
Ne kadar süreyle, ne kadar uzağa gidebileceği önceden belirlenmiş mesaili bir seyahatte, kendisine ayırılan kumlarda oynuyor.
Giderken, taşıyor kendini de sepet gibi yanında; sepetin içinde huyları, tasaları, tiryakilikleri, lüksleri, rutinleri…
Paralarını sakladığı kesesi, en sevdiği elbisesi…
“Kalmalıydım” diyen vicdanının sesi…
Yürüse, geride bıraktıklarının gölgesiyle yürüyor; koşsa, prangası ayağından çekiyor.
* * *
Zaten öyle kuşatıldık ki; artık nereye gitsek, global köyümüzün benzer bir kulübesine çıkıyor yolumuz…
Aynı otel odaları, aynı müzik dalgaları…
Mesaiden kaçıp gittiğimiz yerde de “boş zaman” bırakılmıyor bize; birden boşluğa düşmeyelim diye…
Cep telefonu da geliyor tatile; internet de… Televizyon ve gazeteler de… “Gün boyu yapılacak etkinlikler”, “en uygun alışveriş yerleri”ni bildiren rehberler, indirimli tarifeler de…
“Tatilci çok uzağa da gitse, hayattan kopmasın, harcamadan caymasın” diye…
Bu kontrollü kaçışlarla, karadan fazla kopmadan denize açılmış gibi hissediyoruz, ruhumuzdaki isyan duygusunu yatıştırıyoruz, biraz dinleniyoruz, böylece dönüşte daha “verimli” oluyoruz.
* * *
Bu kapısız kıskaç, bazılarımızı ehlileştiriyor, bazılarını ise kıstırılmışlığı yarmak için daha da uzaklara gitmeye teşvik ediyor.
Ertuğrul Özkök, hemen döndü gittiği yerden…
Başbakan, bir kuytuda yakalandı, saatler geçmeden…
Ben son anda indim, bilet kestirdiğim gemiden…
Haftanın gidişi, Pippa’nınkiydi.
Onunki, “dünyanın gidişi”ni eleştiren bir gidişti.
Ne yazık ki eleştirdiği dünyanın eline geçti.
Gelinliğinden kefen yaparak “Öyle gidilmez, böyle gidilir” dedi ve hepimizden daha uzağa gitti.

Share